Қазақстан спорт саласындағы түбегейлі өзгерістер: қай спортқа ақша бөлуді тоқтатады

Басқа спорт түрлері 24 қаз 2024 03:40

Павлив Никита

sports24 сарапшы

"Дядя Ваня" телеграм-каналының хабарлауынша, Қазақстанда спорт саласында түбегейлі өзгерістер жоспарлануда және олар жақын арада басталады.

Естеріңізге сала кетейік, Қазақстанда арнайы мобильдік топтар құрылып, инспекциямен еліміздің қалалары мен өңірлері бойынша жолға шықты. Сараптамалық комиссия жұмысының қорытындысы бойынша ҚР-да спорт шаруашылығын реформалау бойынша кезең-кезеңмен қадамдар қалыптастырылатын болады. Күрделі қайта құру жоспарлануда.

Жобаға қосымша түзетулер енгізілетіні сөзсіз. Бірақ қазірдің өзінде олар елдің спорт саласындағы алдағы реформаларды бағалай алады.

БЖСМ-де өзекті емес спорт түрлерін қысқарту:

"Құжаттарда көрсетілгендей, бүгінгі таңда еліміздің балалар мен жасөспірімдер мектептерінде 134 спорт түрі дамуда. Оның 40%-ы жоғары жетістіктер спорт санатына жатпайды. Қазір басым тізімге жазғы Олимпиада пәндері – 45, қысқы Олимпиада пәндері – 12, Азия ойындарының бағдарламасына енген олимпиадалық емес түрлер – 13, ұлттық пәндер – 11, жоғары жетістіктер спортының бағдарламасына кірмейтін – 53 кіреді.

Сондықтан басымдық беру рәсімін өткізу қажеттілігі туындады. Мемлекет қаржыландыратын спорт түрлерінің тізімін 134-тен 61-ге дейін қысқарту ұсынылады. Сарапшылар басым тізімде қалдыруды ұсынады: жазғы олимпиадалық пәндер – 37, қысқы олимпиадалық пәндер бойынша – 12, Азия ойындарының бағдарламасына енген олимпиадалық емес түрлер – 5, ұлттық – 11, жоғары жетістіктер спортының бағдарламасына кірмейтін – 0.

Түсіндірмеде көрсетілгендей, Өзбекстан ұлттық құрамасы өткен 2024 Олимпиада ойындарында дүрбелең тудырған көршілес 10-нан 20-ға дейін Олимпиадалық және 2 олимпиадалық емес спорт түрлері басым тізімге енеді. Олар Беларуссияда мемлекеттік ақшаны шашыратпауды жөн көреді. Мысалы, бұл шағын елде бюджет есебінен 50-ден аспайтын пәндер, соның ішінде олимпиадалық, олимпиадалық емес және бейімделгіш пәндер дамиды. Германияда да осындай көрініс байқалады. Бұл Еуропа елінде басым тізімге 20-дан аспайтын спорт түрі кіреді",-делінген телеграм арнасының тергеуінде.

Спорттық резервтер:

"Бүгінгі таңда Қазақстанда жас спорт кадрларын даярлаудың БЖСМ – 510, ЖСШМ – 31, мектеп-интернаттар – 19, олимпиадалық даярлау орталықтары – 4, олимпиадалық резервті даярлау орталықтары – 19, колледждер – 110, ЖОО – 40, спортты дамыту дирекциясы – 1 кіретін бытыраңқы жүйесі жұмыс істейді.

Қазақстандағы балалар мен жасөспірімдер спорт мектептерінің 25- ы ҚНжЕ нормаларына сәйкес келмейді: апатты жағдайда – 15, әкелінетін сумен – 54, жылыту қатты отын есебінен жүзеге асырылады – 112, күрделі жөндеуді талап етеді – 145, ыстық су жоқ – 171, аулалық дәретханалармен – 210.

Дене шынықтыру және спорт мәселелері жөніндегі заң жобасы шеңберінде спорт түрлері бойынша мемлекеттік стандарттарды енгізу ұсынылады. Бүгінгі таңда ҚР-да кемінде 371 БЖСМ жетіспейді. Міндеті-2029 жылға қарай спорттық оқу орындарының санын 881-ге жеткізу. Дене шынықтыру және спорт мәселелері жөніндегі заң жобасы шеңберінде БЖСМ аккредиттеуді енгізу бойынша түзетулер енгізу қажет, бұл жекеменшік мектептердің пайда болуына мүмкіндік береді. "Ауыл ел бесігі" бағдарламасы бойынша республикалық бюджет есебінен 70-ке дейін БЖСМ ашу жоспарлануда. Жергілікті бюджеттер есебінен 33 БЖСМ ашу көзделген. БЖСМ-де бар спорттық базаларды қайта бейіндеу мүмкіндігі қарастырылуда. Жоспар-бір ауданға немесе әрбір 20 мың тұрғынға кемінде бір БЖСМ жұмыс істеуі",-делінген телеграм арнаның тергеуінде.

"Басқа инновациялар" тармағы:

"Бүгінгі таңда БЖСМ – сметалық қаржыландыру бойынша жұмыс істейтін ҚР-дағы жалғыз Әлеуметтік сала. Жан басына шаққандағы нормалаудың болмауы өңірлер арасындағы тұрақты қаржылық диспропорцияларға алып келеді. Мысалы, БЖСМ бір оқушысына жұмсалатын шығыстар бойынша көшбасшылар қатарына Астана – 817,2 мың, Шымкент – 558,1 мың, Алматы – 480,7 мың, Түркістан облысы – 345,7 мың, Қарағанды облысы – 330,8 мың, аутсайдерлер қатарына Ақмола облысы – 254,8 мың, Ұлытау – 233,1 мың, Жамбыл облысы кіреді облыс – 226,9 мың, Қостанай облыс – 204,1 мың, Алматы облысы – 181,9 мың.

Жаңа модельді - жан басына шаққандағы қаржыландыруды енгізу мүмкіндігін қарастыру жоспарлануда. Бүгінгі таңда БЖСМ бір оқушысына жұмсалатын шығыстар республика бойынша орташа есеппен 299 626 теңгені құрайды. Шығындар құрылымына мынадай көрсеткіштер кіреді: еңбекақы төлеу қоры – 183,6 мың, мазмұны — 67,2 мың, жарыстарға дайындық және қатысу – 39 мың, түгендеу және жабдықтау – 9,8 мың жан басына шаққандағы қаржыландыруды енгізу кезінде БЖСМ оқушысын даярлауға кемінде 415,1 мың теңге бөлу ұсынылады. Оның ішінде фото – 227 мың, мазмұны – 71,9 мың, дайындық және қатысу – 71,2 мың, түгендеу және дайындық – 71,2 мың", – делінген телеграм арнасының тергеуде.

Сондай-ақ жоспарланған:

• Біліктілікті ескере отырып, БЖСМ жаттықтырушыларының жалақысын 1,5 есе арттыру.
• Чемпиондарды дайындағаны үшін жаттықтырушыларға қосымша ақының жаңа моделін енгізу және қолда бар талаптарды қайта қарау.
• "E-Sport" ұлттық цифрлық дене шынықтыру және спорт платформасының жұмысын қамтамасыз етеді.
• БЖСМ аккредиттеуін енгізу-бәсекелестік орта.
• Материалдық-техникалық базаны ұлғайту.
• ОЖЖ және спорттық жарыстармен қамтылған спортшылардың үлесін жүйелеу және арттыру.
• Спорт түрлері бойынша стандарттар бекітілсін.
• Кадрларды даярлау және қайта даярлау әдістерін жүйелеу. Кәсіби кадрлардың қажеттілігі 2030 жылға дейін штатта 17 500, штаттан тыс 7 500. ЖОО – ның жыл сайынғы шығарылымын қамтамасыз ету – 1000 жаттықтырушы, ЖОО-ның 600 жаттықтырушы-оқытушысы.